Rodzice odgrywają nieocenioną rolę w rozwoju dziecka. Są oni nie tylko opiekunami swoich dzieci, ale również ich pierwszymi wychowawcami oraz nauczycielami.
Budując relację opartą na wzajemnym zaufaniu i poczuciu bezpieczeństwa stwarzają okazję do uczenia się, rozwijania i wchodzenia w świat społeczny swojego dziecka.
W procesie pozytywnego pobudzania rozwoju, wychowania, nauczania wspierają rodziców placówki edukacyjne i społeczno-opiekuńcze. Czynią to również bliscy krewni.
W przypadku dzieci niepełnosprawnych, w sytuacji kiedy kontakt ze specjalistami, terapeutami, jest znacznie utrudniony, czy wręcz niemożliwy, rodzice mogą samodzielnie pobudzać rozwój swoich dzieci, wykorzystując we wzajemnej interakcji codzienne doświadczenia, sytuacje i czynności.
Rodzicu! Pamiętaj, że mało dziecko rozwija się głównie poprzez zabawę w swoim naturalnym środowisku w atmosferze bezpieczeństwa emocjonalnego.
Uczy się min. poprzez:
- Obserwację
- Naśladowanie
- Swobodną eksplorację otoczenia
- Aktywność zabawową.
Pozostając w domu zwróć uwagę na istotne aspekty otocznia, które mogą tworzyć warunki wspierające rozwój Twojego dziecka:
- Atmosfera bezpieczeństwa emocjonalnego, spokoju, życzliwości:
- staraj się aby atmosfera w domu była spokojna, unikaj nagłych, gwałtownych reakcji emocjonalnych;
- zwracaj się w sposób spokojny, jeśli sytuacja tego wymaga w sposób stanowczy, do Twojego dziecka; unikaj nadmiernego oceniania, moralizowania Twojego dziecka, ale jasnoi konkretnie stawiaj granice zachowania;
- zapewniaj dziecko o swoich uczuciach, nawet kiedy się tego nie domaga;
- stwarzaj okazję do wyrażania pozytywnych emocji.
- Przewidywalna, unormowana organizacja dnia:
W obecnej sytuacji, kiedy jeden rodzic nie pracuje lub pracuje zdalnie, lub kiedy oboje rodzice pozostają w domu, a dziecko nie uczęszcza do przedszkola, dotychczasowy porządek dnia ulega zmianie. Omów z dzieckiem te zmiany, przedstaw nowy/inny porządek dnia. Zaplanuj stałe, rutynowe aktywności oraz przestrzeń na swobodną zabawę. Odwołuj się do ustalonego planu podczas egzekwowania określonych zachowań, ale nie trzymaj się go sztywno. Pozwól na odstępstwa od niego w zależności od aktualnych potrzeb Twojego dziecka. - Okazja do Aktywności:
- zapewnij odpowiednią przestrzeń do zabawy (pochowaj zbędne przedmioty, odsuń niektóre meble, zwiń/rozłóż dywan jeśli sytuacja tego wymaga);
- co jakiś czas zmieniaj/chowaj zabawki, które dziecko już poznało i którymi mogło się znudzić;
- wykorzystuj w zabawie domowe przedmioty, kuchenne przybory pamiętając dostosowane do wieku Twojego dziecka, pamiętając o BEZPIECZENSTWIE;
- zachęcaj dziecko do wspólnego wykonywania codziennych domowych czynności, chwal nawet drobne próby współpracy, naśladowania;
- obserwuje zachowania Twojego dziecka, zwróć uwagę, co wzbudza jego ciekawość i zainteresowanie;
- w miarę możliwości staraj się organizować różnorodne aktywności, pobudzające różne sfery rozwoju.
- Swobodna zabawa:
Zapewnij czas i miejsce na swobodną, zgodną z zainteresowaniami i aktualnymi pomysłami zabawę Twojego dziecka. Pozwól na wybór. Wykonując w tym czasie inne obwiązki przemawiaj do dziecka, okaż zainteresowanie tym co robi. - Chwila dla dziecka:
W nietypowym, stresującym czasie znajdź czas na indywidulany kontakt z dzieckiem np. poprzez wspólne czytanie, zabawy oparte na wzajemności (raz TY raz Ja), wspólną grę, układankę. Unikaj pośpiechu, zadbaj o atmosferę radości i wzajemnej bliskości. - Komunikacja:
- Zwracaj się wprost do dziecka, w razie potrzeby wspieraj komunikację słowną gestem,
- Unikaj nadmiernego przeładowania słownego w stosunku do dziecka, wydawania kilku pleceń, próśb na raz.
- Porozumiewaj się z dzieckiem w atmosferze bezpieczeństwa emocjonalnego.
- W razie potrzeb utrzymuj kontakt z osobami prowadzącymi zajęcia WWRD:
- uzyskuj pomoc w rozpoznaniu aktualnych potrzeb rozwojowych Twojego dziecka;
- ustal wspólne kierunki oddziaływań;
- konsultuj wybrane sposoby pracy, metody ćwiczeń;
- uzyskaj wsparcie emocjonalne w związku z zaistniałą aktualną trudną sytuacją.
Pamiętaj, że w trudnych warunkach izolacji możliwe jest pozytywne pobudzanie rozwoju Twoje dziecka. Ważną rolę w tym procesie będzie odgrywać ustrukturyzowane, przewidywalne otoczenie, rutynowość określonych działań, czynności, a przede wszystkim relacja z opiekunem oparta z jednej strony na autorytecie oraz określonych wymaganiach
w stosunku do dziecka, z drugiej na partnerstwie, współdziałaniu, wzajemnej bliskości i zaufaniu.
W celu zmaksymalizowania efektów uczenia się, w miarę możliwości uwzględniaj
w codziennej pracy poniższe istotne aspekty procesu ucznia się:
- zaangażowanie: motywuj dziecko poprzez zachęcanie go do określonych aktywności, unikaj zmuszania do ich wykonywania, podążaj za zainteresowaniami i wyobraźnią Twojego dziecka;
- niezależność: pozwól dziecku na dokonywanie wyborów, stwarzaj okazję do samodzielnego, swobodnego eksperymentowania i różnorodnych doświadczeń;
- interakcja społeczna: zwracaj się prostymi, konkretnymi komunikatami wprost do dziecka, unikaj wypowiedzi oraz tonu rozkazującego, wspieraj komunikację słowną gestami niewerbalnymi, chwal nawet drobne przejawy zachowań oczekiwanych, współpracy i współdziałania, stwarzaj atmosferę bezpieczeństwa emocjonalnego.
Drodzy Rodzice oto przykłady kilku tylko ćwiczeń, które możecie wykonywać ze swoimi dziećmi w domu.
- nazywaj dziecku przedmioty i czynności podczas wykonywania domowych obowiązków;
- pokazuj funkcje zastosowania różnych przedmiotów;
- podczas czytania, przeglądania książek zachęcaj dziecko do pokazywania nazwanych obrazków, przedmiotów, zwierząt;
- stwórz proste obrazki przedstawiające określone przedmioty, zachęcaj do dopasowywania ich do rzeczywistych obiektów;
- nazywaj części garderoby podczas ubierani/rozbierania się;
- śpiewaj/nuć proste rytmiczne melodie, piosenki, zachęcaj do powtarzania, śpiewania;
- zachęcaj dziecko do opowiadania własnymi słowami bajki, którą usłyszało lub obejrzało w TV;
- demonstruj proste i bardziej złożone ruchy, gesty zachęcaj do naśladowania;
- demonstruj układ klocków (dostosowany do możliwości Twojego dziecka), zachęcaj do odwzorowania;
- licz owoce, warzywa podczas przygotowywania obiadu, schody, jeśli wchodzicie po schodach;
- podczas ćwiczeń kolorowania, kreskowania, rysowania podążaj za zainteresowaniami dziecka (np. ulubiony bohater, postać z bajki);
- w przypadku trudność komunikacyjnych Twojego dziecka ustal gest sygnalizujący stan zmęczenia, zdenerwowania zachęca do używania go przez dziecko w określonych sytuacjach;
- omawiaj sytuacje i zachowania, których dziecko nie rozumie, w prosty sposób, wyjaśniaj dlaczego należy zachować się określony sposób;
- w miarę możliwości organizuj zwaby ruchowo – sensoryczne (np. huśtanie w kocu, „wałkowanie” w pościeli, tory przeszkód);
- zachęcaj do samodzielnego wykonywania czynności higienicznych, samoobsługowych.
Pamiętaj znajdź czas na relaks i odpoczynek.
W razie potrzeby:
Poproś o wsparcie specjalistów realizujących zajęcia WWRD z Twoim dzieckiem w naszej Poradni.
Skorzystaj z materiałów edukacyjnych zamieszonych na stornach: https://www.ore.edu.pl/2015/03/wczesne-wspomaganie-rozwoju-dziecka-wwrd/
W oparciu o:
Departament Informacji i Promocji. Ministerstwa Edukacji Narodowej. 2020. Wczesne wspomaganie rozwoju realizowane w warunkach domowych przez rodziców mały dzieci.
W: „Kształcenie na odległość: Poradnik dla szkół” (s. 24-28). Pobrane z https://www.gov.pl/web/edukacja/ksztalcenie-na-odleglosc–poradnik-dla-szkol
Opracowała:
mgr Małgorzata Krawczyk – psycholog